Chùa Bình Nguyên (Gia Lâm, Hà Nội)

Tên gọi

Chùa Bình Nguyên có tên chữ là “Sùng Phúc tự”, tọa lạc tại xóm Nội, thôn Thuận Tốn, xã Đa Tốn, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội.

Lược sử

Căn cứ vào tấm bia có niên hiệu Cảnh Trị thứ 6 (1668) ghi “Hậu phật phụng sự bi ký” có thể đoán định ngôi chùa được khởi dựng vào thời Lê. Chùa là nơi gửi gắm những niềm tin hướng tới cái thiện, chính vì vậy, nơi đây là sự gắn bó mật thiết giữa ngôi chùa và lịch sử phát triển của làng xã vùng quê Đa Tốn cổ kính.

Kiến trúc

Sùng Phúc tự có kết cấu kiểu chữ Đinh bao gồm Tiền đường, Thượng điện, xây kiểu tường hồi bít đốc, mái lợp ngói ta, mặt trước mở cửa bức màn ở ba gian giữa, bộ vì kèo kết cấu kiểu “kèo cầu quá giang” hai bên bài trí tượng Thánh Tăng và Đức Ông. Sát hai bên hồi tòa Tiền đường đặt bộ tượng Thập Điện Diêm Vương đầu đội mũ bình thiên, mình mặc long bào. Mỗi vị một nét mặt riêng biệt không giống nhau. Đồng thời ở hai bên phía ngoài là tượng của Kim Đồng, Ngọc Nữ. Hai pho này mang những nét đẹp tự nhiên.

Tiền đường của chùa không có tượng Kim Cương (hộ pháp) mà bên trái đặt tượng Đức Ông thể hiện dưới dạng quan văn đội mũ cánh chuồn, bên phải đặt tượng Thánh Tăng đội mũ tì lư kết mái.

Thượng điện được nối và thông liền với tòa Tiền đường bộ vì cũng được kết cấu “vì kèo quá giang” ở giữa là tọa lạc của các pho tượng thờ bài trí rất trang trọng.

Trên Thượng điện ở vị trí cao nhất là ba pho tượng Tam thế phật có niên đại thế kỷ XIX – XX. Bộ tượng này không lớn lắm, từ đỉnh đến phần ngồi chỉ cao khoảng 90cm và được chia làm ba phần, thân tượng đài sen, phần bệ. Bộ tượng này khá đẹp với hình thức tay kết ấn tam muội, ẩn mật phùng và ấn thuyết pháp. Khuôn mặt tượng mang nét chân dung hình trái xoan, mồm thu nhỏ, môi dày. Mặt tượng nhìn xuống, miệng thoảng mỉm cười, tại lớn chảy gần đến vai, vành tai thót lại ở giữa.

Hàng thứ hai là bộ tượng Di Đà Tam Tôn với pho A Di Đà khá lớn ngồi ở giữa và hai phụ tá của ngài là Quan Thế Âm bồ tát và Đại Thế Chi bồ tát ở thể tượng đứng.

Hàng thứ ba là tượng Niêm Hoa (Đức Thích Ca Mâu Ni). Tượng mặc áo cà sa có khoác lớp la bào. Diềm la bảo vênh ra ở đầu khuỷu tay đã nhấn mạnh nhiều nếp, tượng ngồi theo kiểu kiết giả phụ tọa trên đài sen, tay kết ấn tam muội.

Hàng thứ tư là tượng Quan Âm Chuẩn để là một trong những pho tượng đẹp của chùa. Tượng đội mũ tỉ lư, mặc áo cà sa, ngoài khoác la bảo phủ xuống cánh tay chính, mặt có nhiều nét gần với đời thường. Tượng ngồi kiết già hàng ma, lộ bàn chân phải trên đài sen thấp, tượng có tất cả tám đôi tay. Đôi tay thứ nhất kết ấn chuẩn đề đặt trước ngực được phơi ra một – cách rõ rệt nhất để biểu hiện quyền năng vô lượng, vô biên của đức Quan Âm bởi ấn chuẩn đề là một ấn đứng đầu vạn ấn. Đôi tay thứ hai kết ấn thiền định trên lòng đùi nhằm làm cho thâm âm không bị xáo loạn. Trong lòng bàn tay nổi lên một hạt minh châu tròn to biểu hiện cho ánh sáng của phật pháp. Đôi tay thứ ba được áp sát thân vào các ngón xếp thẳng trên gối như nhằm mục đích cứu độ chúng sinh. Đôi tay thứ tư giơ ngang vai trong dạng kết ấn vô úy là một ấn chống lại tất cả mọi tà ma quỷ quái. Các hàng khác bản tay cầm các vật linh thiêng hoặc kết ấn vô úy, ấn gia trì bổn tôn, lòng các bàn tay đều cầm các vật như con ốc, hạt ngọc, mặt trời, mặt trăng, nhành dương liễu.

 Hàng thứ năm là tượng Thích Ca sơ sinh cùng tượng Phạm Thiên và Đế Thích. Ở góc trong bên phải của tòa thượng điện là bàn thờ Đức Quan âm tọa sơn, pho tượng này với bề mặt hết sức dân dã, đôn hậu, từ bi. Ở góc trong bên trái là pho Địa Tạng. Tượng Văn Thù dạng nữ cưỡi sư tử xanh và đối xứng là tượng Phổ Hiền cưỡi voi trắng. Hai pho tượng được làm vừa phải với chiều cao toàn thân khoảng 90cm.

Nhìn chung tượng pháp ở chùa Sùng Phúc khá đây đủ và khá đẹp. Bàn thờ tổ mặc áo cà sa ngồi kết giả phụ tọa. Song khuôn mặt mỗi vị lại có những nét chân dung khác tượng của các vị tổ. Các tượng này đều làm theo cách thức giống nhau, mặt quan điện hồng nhan. Nét mặt tươi tắn, thoát tục và gần đời hơn.

Di vật

Hiện nay, Sùng Phúc tự còn lưu giữ một số hiện vật đáng quý đó là quả chuông có tên là “Sùng Phúc tự” có niên hiệu Thiệu Trị thứ 4 (1844), tượng Thích Ca bằng đồng, bia đá có niên hiệu Cảnh Trị thứ 6 (1668) nói về việc tu sửa chùa và một bia có niên hiệu Cảnh Hưng thứ 6 (1785), ba bức phù điêu đá có giá trị về nghệ thuật cao, trong đó có hai tấm tạc hình người ngồi ở tư thế thiền định, nét mặt chân dung đời thường, khắc chìm trên mặt đá, xung quanh trang trí hoa văn, nét chạm khắc ở đây rất tỉ mỉ chau chuốt, sống động, còn lại một tầng nhỏ hơn chạm hình nổi khối, cũng ở trong tư thế thiền. 13 pho tượng nghệ thuật thế kỷ XIX – XX và nhiều những di vật khác…

Sùng Phúc tự là trung tâm sinh hoạt văn hóa tâm linh và có nhiều gắn bó mật thiết đến sự phát triển của lịch sử địa phương, nơi diễn ra các nghi lễ tín ngưỡng và các hoạt động văn hóa dân gian, nơi gửi gắm tâm tư nguyện vọng của con người trong cuộc sống hiện tại, nơi bảo lưu di dưỡng những truyền thống tốt đẹp của dân địa phương.

Tham khảo

Ủy ban nhân dân huyện Gia Lâm (2010), Di tích lịch sử văn hóa cách mạng kháng chiến huyện Gia Lâm, tài liệu lưu hành nội bộ.

Nguồn trích dẫn: https://chonthieng.com/