Chúa Bói Cà Phê là ai?
Chúa Bói Cà Phê thuộc Nhạc Phủ, là bà chúa bói người Nùng từ thời thượng cổ (đến nay chưa có tài liệu nào ghi chính xác là Chúa Cà Phê giáng hạ dưới thời nào), chỉ biết rằng trong các vị Chúa Bói trên ngàn, bà là người có nhiều quyền phép nhất (có một số quan niệm cho rằng Bà Chúa Cà Phê là Bà Tổ Chúa Bói, tức là bà chúa bói đầu tiên của nước Việt ta), tuy nhiên bà lại sống ẩn dật trong núi, không xuất thế. Vậy nên ít người biết tới bà, thế nhưng bà vẫn phải thỉnh sau Tam Vị Chúa Mường.
Thần tích Chúa Bói Cà Phê
Về sự tích giáng thế của Chúa Cà Phê như đã nói ở trên hiện chưa có tài liệu nào ghi chính xác, vì vậy ta chỉ có thể hình dung về Chúa Cà Phê qua các bản văn hầu Chúa Cà Phê. Trong đó, bản văn hầu từ thời Lê Thái Tổ có tích rằng:
“Trong tích cũ Lê Triều Thái tổ
Một thôn nghèo mái đỏ trên nương
Lam chiều khói tỏa màn sương
Chim kêu vượn hót ven đường hoa chen
Ngày thiêng sổ chọn một giờ
Trời sai tiên nữ cầm cờ giáng sinh
Đêm thanh giờ tý hiện ra điện tiền
Khắp một vùng yên lặng màn đêm
Sao sa sáng tỏ ở bên thềm
Chợt nghe giáng hạ tiên nàng thánh linh”.
Theo bản văn hầu này, chúa là tiên nữ được ông trời sai giáng hạ thế. Vào giờ Tý một đêm yên tĩnh, tại thôn nghèo trên nương, chúa hạ xuống điện tiền làm sáng tỏ cả một vùng. Từ đó, chúa ở lại trần thế, cứu giúp dân lành, giải hạn tai ương.
Cũng theo văn hầu này thì Chúa Cà Phê đã được Thái Thượng Lão Quân luyện phép:
“Dáng phong tư hoa kỳ đua thắm
Luyện phép tiên thái thượng lão quân”
Chính vì vậy mà chúa xem tử vi, xem tướng như thần:
“Tử vi xem tướng như thần
Bói trong gia sự mười phân vẹn mười
Đoán thần tướng thương dân chính đạo
Giải hạn tai chỉ bảo căn ro.”
Thần tích lưu truyền trong dân gian
Trong dân gian có lưu truyền câu chuyện rằng: Trước đây, khi người Pháp mang cây Cà Phê cho trồng thử vùng Lạng Sơn này, tuy đã tận tâm chăm sóc và áp dụng nhiều bí quyết trồng trọt, cây cà phê vẫn không lên mà công nhân ở đây liên tục ốm đau, bệnh tật, tai họa liên miên. Lo sợ không biết vì sao, công nhân đã đến một miếu vô danh ngay trong rừng trồng cà phê để khấn xin. Cầu sao được vậy, mọi chuyện dần tốt đẹp hơn. Thấy miếu linh thiêng, công nhân góp công, góp của tôn tạo miếu thành đền và gọi đền này là đền Cà Phê. Nhân dân từ đó gọi bà chúa được thờ trong đền là bà Chúa Bói Cà Phê.
Thời gian khánh tiệc Chúa Bói Cà Phê
Khánh tiệc Chúa Bói Cà Phê vào ngày 6/2 âm lịch hàng năm
Hầu giá Chúa Bói Cà Phê
Chúa Cà Phê rất ít khi về ngự đồng. Tuy nhiên, khi có đại tiệc mở đàn Chúa Bói thì người ta cũng hay thỉnh chúa về. Khi ngự đồng chúa hay mặc áo đen hay còn gọi là áo chàm, thắt đai hoa, đeo kiềng vàng (cũng có nơi hầu chúa mặc áo xanh hoặc áo vàng).
Chúa về ngự đồng phán bói chỉ đường cứu giúp trần gian. Thông thường chúa về đồng cũng múa mồi như chúa Nguyệt Hồ hay chúa Lâm Thao.
Bản văn Chúa Bói Cà Phê
Chúa ít khi ngự đồng nên văn chúa cũng khá ít, chỉ có một hai câu khi thỉnh chúa như:
“Hách danh Chúa Bói Cà Phê
Lên chơi Phố Vị, trở về Tam Thanh”
Đền thờ Chúa Bói Cà Phê
Đền thờ bà chúa Cà Phê tọa lạc tại xã Hòa Thắng, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Đền chúa nằm giữa rừng rất hoang vu và vắng lặng. Trước kia đường vào đền chỉ là con đường mòn nhỏ, rất khó đi. Hiện nay, con đường này đã được tôn tạo, mở rộng, xe ô tô cũng có thể dễ dàng đi vào. Hàng năm, ngôi đền đón hàng trăm lượt khách hành hương đến cúng vái bà chúa Cà Phê.
