Chùa Đông Dư Hạ (Phù Dương tự – Gia Lâm, Hà Nội)

Giới thiệu chung

Chùa Đông Dư Hạ, còn có tên chữ là Phù Quang tự. Chùa nằm bên bờ sông Hồng, thuộc thôn Đông Dư Hạ, xã Đông Dư, huyện Gia Lâm, Hà Nội.

Theo sử cũ, sau khi chuyển ngôi từ nhà Lý sang nhà Trần, các vua Trần ban phái nhiều đất cho họ hàng thân tộc lập trang ấp xây dựng chùa chiền ở phía Đông Nam Hà Nội. Xã Đông Dư nằm sát phía Đông Nam Hà Nội nên cũng được hưởng ân huệ ấy. Đông Dư là vùng đất được định cư và có nền văn hóa lâu đời. Cùng với sư phát triển của con người, các làng cổ với những mái đình, ngôi chùa cũng được dựng lên nhằm phục vụ sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng thờ cúng của nhân dân địa phương.

Kiến Trúc 

Từ đường đê sông Hồng theo con đường làng khoảng 300m chúng ta tới cổng chua Đông Dư Hạ. Cảm giác đầu tiên cho ta thấy đây là một ngôi chùa làng giản dị, thanh bình Trước mặt tam quan là con đường làng liền với khu dân cư và các cây cổ thụ lâu niên.

Tam quan chùa xây kiểu cửa vòm, cửa giữa rộng hơn hai cửa bên, được làm theo dạng hai tầng mái lợp ngói giả ống. Bên cạnh đó tam quan còn mang một ý nghĩa sâu sắc về triél học của đạo phật, về một cội nguồn chung của mọi vật, về quy luật không tồn tại vĩnh hang của vật chất và đạo phật là sự kết hợp của cả hai quy luật này.

Sân và vườn chùa có diện tích rộng, được lát gạch chỉ và lát xi măng. Vườn trồng nhiêu cây cổ thụ, cây cảnh và cây ăn trái như ổi, hồng xiêm, nhãn…Qua tam quan, ta gặp một kiên trúc nhỏ dạng nhà lục giác hai tầng mái. Trong nhà lục giác đặt một pho tượng Quan Am đứng, tay phải của tượng giơ lên ngang mặt, tay trái cầm bình nước cam lồ.

Chùa chính có dạng chữ đinh gồm tiền đường và thượng điện, mái lợp ngói ta, bờ nóc đắp kiểu bờ đinh, bờ dải kiểu bậc thang, sát hiên là hai trụ biểu cao 5m. Tiền đường gồm nam gian, có bốn bộ vì kết cấu kiểu “giá chiêng”, mái phân thượng tứ, hạ ngũ được bào trơn. Phau hiên chùa rộng 1 m có sáu đầu bẩy được trang trí chữ thọ, rồng, hoa lá, mở ba cửa chính kiCu cửa panô và hai cửa sổ hai bên. Phía trên nóc các gian của tiền đường đều treo các bức y mơn được trang trí các mẫu hoa, lá, tứ quý và treo các bức đại tự.

Thượng điện gồm ba gian chạy dọc với bốn bộ vì làm kiêu giá chiêng. Từ tiền đường vào

phật điện chúng ta gặp bức cửa võng, trên trang trí và trạm trổ hình dơi ngậm chữ thọ, vân mây. Hai bộ vì nách thượng điện có hai bức ván mê được trang trí vân mây. Đây là những tác phẩm nghệ thuật đáng lưu ý, làm tăng thêm giá trị của di tích.

Phía dưới bức cửa võng đặt một hương án cao chừng 1m được chạm trổ và trang trí vân mây

theo mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XIX (thời Nguyễn). Trên hương án đặt dôi lộc bình, một bát hương gốm. Sát hai bên là các đôi câu đối, nội dung ca ngợi công đức ilia phật và cảnh quan ngôi chùa như:

“Phạm vũ ỷ quan đê, chiêm vọng chi, cổ thụ bài thanh hà lưu dũng bích
Danh lam bàng thần miếu, quy y giả từ vân ấm diệp pháp vũ phi hoa”

Bài trí tượng phật tại tòa thượng điện chùa Đông Dư Hạ như sau:

Hàng thứ nhất trên cùng là bộ tượng Tam Thế. Bộ tượng này không lớn lắm, từ đỉnh đến phần ngồi chỉ cao khoảng 80 cm và chia làm ba phần: phần bệ, đài sen và thân tượng được sơn son thếp vàng. Có thể nói, đây là bộ tượng đẹp nhất của chùa. Bộ tượng Tam Thế là tượng trưng cho chư phật thuộc về ba đời quá khứ, hiện tại và vị lai, được làm vào khoảng cuối thếkỷ XIX lau thếkỷ XX. Tượng mặc áo cà sa, ngồi xếp bằng, lộ bàn chân phải trên đài sen, tay kết ấn thiền định. Tượng mang nhiều tướng quý, tóc bụt ốc, mắt nhìn xuống để soi rọi nội tâm, 111 tọng thoáng mỉm cười. Phần đài sen với những cánh sen mũi hơi tròn, mập mạp, phần đế sen gồm ba cấp.

Hàng thứ hai là tượng A Di Đà cao 1 m cả bệ, ngực có chữ “vạn”, tượng mặc áo cà sa, tóc Bụt Ốc mang phong cách nghệ thuật thếkỷ XIX.

Hàng thứ ba là tượng Quan Âm thiên thủ thiên nhãn.

Hàng thứ tư là bộ tượng Cửu long, Thích Ca sơ sinh đứng trên đài sen tay trái chỉ thẳng len trời, tay phải chỉ xuống đất.

Nhà tổ xây dựng hai tầng cầu thang cuốn, tầng một được sử dụng làm phòng tiếp khách, i ang hai gồm ba gian, kết cấu “vì giá chiêng” trang trí hoa văn thực vật và mở ba cửa chính k iổu “thượng song hạ bản”. Gian trái trong nhà tổ thờ vị tổ của chùa, gian phải thờ Tứ ân, gian giữa là thờ tổ ấn Độ.

Tượng Tổ mặc áo cà sa được tạc ở tư thế ngồi, nét mặt sống động lộ rõ nội tâm và các lót khắc khoải của đời thường, vì thếtượng mang nhiều nét chân dung.

Trải qua năm tháng với nhiều biến động của lịch sử một số hiện vật ở chùa Đông Dư Hạ da bị mai một. Tuy nhiên được sự quan tâm của chính quyền địa phương và nhà sư trụ trì hiện nay chùa còn lưu giữ được số lượng hiện vật khá phong phú về thể loại, đa dạng về chất liệu om 20 pho tượng bằng gỗ mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn, năm bức hoành phi, sáu đôi câu đối, hai cửa võng, một chuông đồng niên hiệu “Hoàng triều Tự Đức tam thập tứ niên”, một cây đèn đồng, một giá đựng ngũ quả bằng đồng, bốn đôi lộc bình, hai chóe lớn.

Cũng như nhiều ngôi chùa cổ khác trong khu vực đồng bằng Bắc Bộ, tại di tích chùa Đông Dư Hạ thường niên diễn ra các kỳ lễ chính của phật giáo.

Trải qua những biến thiên, thăng trầm của lịch sử, ngôi chùa tồn tại cho đến ngày nay đã trải qua nhiều lần trùng tu, sửa chữa, đắp tượng, đúc chuông. Thời gian gần đây, năm 2005 xây lam quan, trùng tu sân, tường bao, nhà tổ, khu phụ được phục dựng tạo cho cảnh quan chùa I Igày càng khang trang.

Xếp hạng

Chùa Đông Dư Hạ được UBND thành phố Hà Nội ra quyết định xếp hạng di tích Lịch sử Nghệ thuật năm 2007.

Nguồn trích dẫn: https://chonthieng.com/