Chùa Prochumsakor (Chùa Xiêm Cán – Thành phố Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu)

Lịch sử

Chùa Prochumsakor (hay còn gọi là chùa Xiêm Cán), tọa lạc tại xã Hiệp Thành, thành phố Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu. Chùa Xiêm Cán là một trong những ngôi chùa Khmer lớn và đẹp lộng lẫy nhất trong hệ thống chùa Khmer ở Nam bộ.

Chùa được xây dựng ngày 7-5-1887 do sự đóng góp tiền bạc của hai vợ chồng giàu có nhất trong phum là ông Nên (63 tuổi) và bà Ngát (54 tuổi); cùng với đó là hơn 30 hộ dân khai thác rừng, lấy đất xây cất chùa. Kiến trúc của chùa theo kiểu Ankor; trên tường và trần trong ngôi chính điện cổ còn trang trí nhiều bức họa mô tả quá trình tu thành chính quả của Đức Phật Thích Ca.

Kiến trúc

Chùa Xiêm Cán là quần thể kiến trúc tôn giáo cổ và lớn bậc nhất khu vực đồng bằng sông Cửu Long.

Được xây dựng vào đầu thế kỷ 20, có khuôn viên rộng tới 50.000 mét vuông. Nơi đây mang đậm kiến trúc Angkor của người Campuchia, thể hiện ở những họa tiết nơi mái vòm, tường, các hàng cột và cầu thang. Đối với chùa Khơ-me, chánh điện thường quay về hướng Đông vì họ cho rằng con đường tu hành của Phật đi từ Tây sang Đông. Bao quanh chùa là một hàng rào xây kiên cố, với nhiều hoa văn ấn tượng. Trong khuôn viên là có rất nhiều cây xanh cao to che bóng được trồng ngay hàng thẳng lối. Cổng chùa Xiêm Cán đắp nổi nhiều hoa văn tỉ mỉ, nổi bật, đậm sắc thái Khmer.

Từ ngoài cổng chính đi vào chùa ngang qua hai hàng cây sao mát rượi, còn có một cổng nữa. Bước qua cổng này, bạn sẽ chính thức đặt chân vào khuôn viên của chùa với những công trình kiến trúc ấn tượng. Chùa Xiêm Cán là một quần thể kiến trúc gồm chính điện, sala, nhà ở của các sư sãi, tháp đựng hài cốt, am, lò thiêu…

Tòa chánh điện của chùa Xiêm Cán, nằm bên tay phải, được xây dựng từ năm 1887. Công trình này đã trải qua hơn một thế kỷ, nên nhuốm màu thời gian nhưng kiến trúc vẫn vững vàng trong khuôn viên chùa, như là biểu tượng của sự chắc chắn, trường tồn. Tòa chánh điện nằm trên một nền đất cao khoảng hơn 2m, có hành lang bao quanh. Trong khuôn viên khu chánh điện nhiều cây xanh tỏa bóng mát rượi. Bên trong chánh điện trang trí những hoa văn độc đáo. Ở giữa chánh điện thờ Phật Thích Ca. Đặc biệt, bốn bức tường xung quanh chánh điện có rất nhiều hình vẽ giải thích quá trình tu hành khổ luyện của Đức Phật. Trên trần và các cột được trang trí bằng nhiều hoa văn màu sắc với các phù điêu bích họa. Các bích họa kể lại cuộc đời của Phật và chuyện Riêm – kê tức trường ca Ra-ma-za-ma.

Hai bên chánh điện là nhiều tháp cốt và một nhà hỏa thiêu nằm dưới những tán cây mát rượi. Những tháp cốt này có cái được sơn phết và trang trí hoa văn rất đẹp, nhưng cũng có cái cổ kính trầm mặc với màu cũ kỹ, rêu phong, tạo nên sự sinh động về màu sắc và không khí trầm mặc của những tháp mộ trong chùa.

Trên mái vòm, tường và cầu thang chùa đều chạm trổ họa tiết có hình rắn 5 đầu, vì dân tộc Khmer quan niệm rằng tấm lòng từ bi hỷ xả của Đức Phật đã thuần hóa được loài vật nguy hiểm này. Ngoài ra, còn có các phù điêu là hình tiên nữ và những quái vật khác, là những thử thách đối với Phật tử trong quá trình luyện chân tu. Mái chùa Xiêm Cán được cấu trúc thành nhiều tầng lớp chồng lên nhau với đỉnh nhọn như một chóp tháp.

Chùa Xiêm Cán có sala là giảng đường, nhà hội xây mới vào năm 1997 bằng tiền của các Phật tử quyên góp. Trên sala có khắc tượng hình Xanac dắt con bạch mã đưa Thái tử Sidatta qua sông tìm đường giác ngộ. Trong sala có bàn thờ Phật và bàn ghế để tín đồ bàn bạc, nghỉ ngơi trước khi lên chánh điện. Vách trần sala được trang trí các họa tiết, bích họa khá công phu. Ở vị trí trung tâm trên nóc sala trang trí hình ảnh Đền Angkor Wat – nơi khởi nguồn của phong cách kiến trúc Khơ-me. Đối diện với sala là Tháp xá lợi và tháp Phật tổ với bức tượng Phật đen nhánh. Bốn góc của tháp xá lợi có hình những chú voi trắng. Bốn bức tường của ngôi chính điện trang trí rất nhiều hình vẽ giải thích quá trình tu hành khổ luyện của Đức Phật từ lúc sinh ra cho đến khi nhập cõi Niết Bàn. Đối diện ngôi chính điện là cột trụ biểu, hình tượng của con rắn 5 đầu, dùng để thắp nến vào những ngày lễ, ngụ ý rằng giáo lí phật pháp soi sáng cho nhân loại, giúp mọi người sống hướng thiện như chính loài rắn đã được thuần hóa và phục thiện.

Giá trị

Chùa Pro Chum Sakor là trung tâm tôn giáo lớn và đẹp bậc nhất của người Khmer ở Bạc Liêu và cả vùng Nam Bộ. Người Khmer theo Phật giáo tiểu thừa, thờ phật Thích Ca. Hiện chùa có đến 115 pho tượng các loại làm bằng xi măng, đất, một bia đá và một quả chuông có từ năm 1887.

Hơn một thế kỷ hình thành và phát triển, chùa Xiêm Cán không chỉ là trung tâm sinh hoạt văn hóa tâm linh, văn hóa nghệ thuật của người dân Khmer, mà còn là nơi chứng kiến nhiều biến cố của lịch sử. Chùa còn lưu giữ bộ sách Khmer cổ được viết trên lá cây dày đến 70 trang.

Người Khmer có niềm tin mãnh liệt vào tôn giáo. Họ coi việc cúng dường xây chùa là một phần trong cuộc sống. Con trai từ 11 tuổi trở lên sẽ được vào chùa tu dường, báo hiếu cho cha mẹ, ông bà. Nhà nào có con tu càng lâu trong chùa thì càng có phước.

Người dân Khmer mỗi tháng đến chùa bốn lần để lễ Phật, tụng kinh, tu dưỡng đạo đức để mong được hưởng quả phúc. Họ coi chùa còn quan trọng hơn nhà mình. Ngoài nhiệm vụ chính là thực hiện các hoạt động tôn giáo, chùa còn là trung tâm văn hóa giáo dục của phum, sóc (làng, xã). Trong khuôn viên chùa có trường học dạy chữ Khmer, chữ Pali, dạy kinh… Đây cũng là nơi lưu giữ các tập truyện kể dân gian xưa và nay hoặc các vốn văn hóa truyền thống

Chùa Xiêm Cán trước đây thể hiện tính truyền thống cũng như tính khép kín của cộng đồng dân tộc. Những đời trụ trì trước đây quan niệm chùa là nơi tu hành, yên tĩnh nên rất hạn chế du khách ghé thăm. Nhiều năm gần đây, chùa đã mở cửa cho du khách và trở thành một trong những điểm đến thu hút du khách của Bạc Liêu.

Các ngôn ngữ khác

Tiếng Anh (English)

Prochumsakor Pagoda, also known as Xiem Can Pagoda, is located in Hiep Thanh commune, Bac Lieu city, Bac Lieu province. This is one of the largest and most beautiful pagodas in the Khmer pagoda system in the Southern region.

The pagoda was built on May 7, 1887, thanks to the contributions of the wealthiest couple in the village, Mr. Nen (63 years old) and Mrs. Ngat (54 years old), along with more than 30 other households in the area. The architecture of the pagoda follows the Angkor style, with many decorative paintings depicting the life of Buddha Sakyamuni.

Xiem Can Pagoda is the largest ancient religious architectural complex in the region, covering an area of ​​about 50,000 square meters and bearing the Angkor architectural imprint of the Cambodian people. In the courtyard, there are many large trees and solid fences adorned with impressive patterns. The pagoda gate is meticulously carved, with a distinct Khmer style.

Inside, the pagoda features various architectural structures such as the main hall, pavilion, monk’s quarters, stupa, cloister, and crematorium. The main hall, built since 1887, is the center of the pagoda and is decorated with unique floral patterns. The pavilion is a place for gathering and studying the scriptures, also beautifully decorated with patterns and murals.

Xiem Can Pagoda is not only a religious center but also a tourist attraction that attracts many visitors. For over a century of existence, the pagoda has been closely associated with the history and culture of the Khmer people in Bac Lieu.

Tiếng Trung (Chinese)

Prochumsakor 寺庙，又称为暹粲寺庙，位于北柳市的协成社区，北柳省。这是南部高棉寺庙系统中最大、最美丽的寺庙之一。

该寺庙建于1887年5月7日，得益于该村庄中最富有的一对夫妇——Nên先生（63岁）和Ngát女士（54岁）以及该地区其他30多户家庭的捐助。寺庙的建筑风格符合吴哥风格，装饰着许多描绘释迦牟尼佛生平的壁画。

暹粲寺庙是该地区最大的古老宗教建筑群，占地面积约5万平方米，带有浓郁的高棉吴哥风格。在院子里，有许多高大的绿树和装饰华丽的围墙花纹。寺庙的大门雕刻精细，充满高棉风情。

寺庙内部有许多建筑物，如主殿、礼堂、住持庵、塔楼、厨房和焚烧炉。主殿建于1887年，是寺庙的中心，装饰着独特的花纹。礼堂是聚会和学习佛法的地方，也被装饰得非常漂亮，有各种图案和壁画。

暹粲寺庙不仅是宗教中心，也是吸引许多游客前来参观的旅游景点。在过去的一个多世纪里，该寺庙一直与北柳的高棉人的历史和文化紧密相连。

Tiếng Pháp (French)

Le pagode Prochumsakor, également connu sous le nom de pagode Xiem Can, est situé dans la commune de Hiep Thanh, ville de Bac Lieu, province de Bac Lieu. C’est l’une des plus grandes et plus belles pagodes du système de pagodes khmères dans la région du Sud.

La pagode a été construite le 7 mai 1887, grâce aux contributions du couple le plus riche du village, M. Nen (63 ans) et Mme Ngat (54 ans), ainsi que de plus de 30 autres foyers de la région. L’architecture de la pagode suit le style d’Angkor, avec de nombreuses peintures décoratives décrivant la vie de Bouddha Sakyamuni.

La pagode Xiem Can est le plus grand complexe architectural religieux ancien de la région, couvrant une superficie d’environ 50 000 mètres carrés et portant l’empreinte architecturale d’Angkor du peuple cambodgien. Dans la cour, il y a de nombreux grands arbres et des clôtures solides ornées de motifs impressionnants. La porte de la pagode est minutieusement sculptée, avec un style khmer distinct.

À l’intérieur, la pagode présente diverses structures architecturales telles que la salle principale, le pavillon, les quartiers des moines, le stupa, le cloître et le crématorium. La salle principale, construite depuis 1887, est le centre de la pagode et est décorée de motifs floraux uniques. Le pavillon est un lieu de rassemblement et d’étude des textes sacrés, également magnifiquement décoré de motifs et de fresques.

La pagode Xiem Can n’est pas seulement un centre religieux mais aussi une attraction touristique qui attire de nombreux visiteurs. Depuis plus d’un siècle, la pagode est étroitement liée à l’histoire et à la culture du peuple khmer à Bac Lieu.

Nguồn trích dẫn: https://chonthieng.com/