Chùa thôn Cống Thôn (Linh Quang – Gia Lâm, Hà Nội)

Tên gọi và vị trí địa lý

Chùa Cống Thôn tên chữ là Linh Quang tự ở thôn Cống Thôn, xã Yên Viên, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. Chùa được xây dựng để thờ Phật và là nơi phục vụ cho tinh thần tín ngưỡng của người dân, chùa quay về hướng Đông Nam giáp với mặt để của sông Đuống, phía Bắc giáp với đường quốc lộ 1, phía Tây giáp với thôn Kim Quan.

Chùa cách trung tâm thành phố Hà Nội 13km, từ trung tâm di chuyển qua cầu Chương Dương, qua cầu Chui, qua đường Nguyễn Văn Cừ, qua đường Ngô Gia Tự đi tiếp qua cầu Đuống, rẽ vào đường Hà Huy Tập, rẽ phải vào đường Phù Đổng Cầu Trạc, đi thẳng là đến chùa Cống thôn nằm ở bên tay trái.

Lịch sử

Xưa kia trong thời kỳ kháng chiến chống pháp ngôi chùa đã bị thực dân Pháp ném bom chỉ còn lại phần móng.
Năm 1980, nhân dân đã xây dựng lại chùa Cống Thôn trên nền móng chùa cũ trước đó.
Vào năm 1989, 1997 ngôi chùa được tu sửa lại
Năm 2003 ngôi chùa được xây dựng mới

Kiến trúc

Chùa thôn Cống Thôn, xã Yên Viên có diện tích 721m² gồm các kiến trúc: Tam bảo, Nhà Tổ, nhà Mẫu, nhà Bếp, nhà Tăng, chùa được xây dựng theo kiến trúc nhà tầng, nhà ống, với kiến trúc giá chiêng, kẻ truyền, cột chốn được nối vào cột thương lương, khung gỗ chùa làm bằng gỗ xoan, giá chiêng chạm đầu rồng, mái chùa lợp ngói vẩy hến. Nhìn tổng thể ngôi chùa thì đây là dạng công trình khép kín hiện đại.

Cổng tam quan

Cổng chùa Cống thôn xây theo tam quan tứ trụ, gồm 3 cổng ra vào, cổng chính ở giữa hai cổng phụ hai bên, cửa cổng làm bằng cửa sắt 2 cánh, kiến trúc xây mới sơn xanh.

Cửa chính giữa có diện tích cao và rộng nhất, kiến trúc 2 tầng, tầng dưới là cửa ra vào, xây kiểu vòm cung, có chạm nổi hồi văn, hai bên cột khắc chữ Hán chạy dọc thân cột, trên mái lợp ngói đỏ, đầu đao uốn cong và có gắn hình rồng. Trên tầng 2 nằm trên phần mái của tầng 1, là tấm trụ hình chữ nhật ngang, bề mặt có đắp nổi chữ Hán, trên mái lợp ngói, các đầu đao uốn cong và có chạm khắc hình lá. Nóc mái ở chính giữa có đắp hình hổ phù cõng mặt nhật, hai bên bờ nóc mái là hình mặt rồng quay mặt vào hình hổ phù ở giữa.

Bên cạnh cửa chính ở hai bên có dựng hai cột trụ biểu, cao hơn 4m, cấu trúc hình lồng đèn, được chạm vẽ hoa  văn tỉ mỉ, các mặt của ô lồng đèn đều được đắp nổi hình rồng, phần đỉnh trụ là 4 con chim phượng tỏa đuôi lên trời.

Cạnh cột trụ là hai cổng phụ ở hai bên, công phụ có chiều cao thấp hơn, cũng cấu trúc 2 tầng có mái, các đầu đao và bờ nóc mái có gắn rồng quay mặt vào nhau. Mỗi bên đều được khắc tên bằng chữ Hán.

Hai bên ngoài cùng của cổng tam quan là hai cột trụ biểu hai bên, cùng chiều cao với hai cột ở giữa nhưng trang trí đơn giản và ít hoạ tiết hơn.

Vườn tháp

Vườn tháp nằm ở bên ngoài khuôn viên của chùa, nằm bên đường đối diện với cổng tam quan, từ vườn tháp ngăn cách với cổng tam quan là một con đường rộng hơn 1m, đây là con đường đi lại của dân làng.

Vườn tháp nằm trên khoảng đất hình vuông, có chiều rộng khoảng gần 5m, bên trong vườn tháp nền được lát gạch đỏ, bên trong có 3 toà tháp được đặt ở vị khác nhau, theo 2 hàng và được đặt các chậu cây cảnh trang trí.

Tháp 1

Toà tháp hàng trong cùng và đặt ở chính giữa là toà tháp chính để thờ, tháp 3 tầng, gồm 3 tầng trên và 1 chân đế, các tầng có diện tích nhỏ dần lên trên. Tầng 1 có xây thêm bệ gạch nhô ra khoảng 40cm, trên bệ có đặt bát hương và các đồ thờ cúng, tên tầng 2 mặt trước có trổ cửa hình vuông, bên trong cũng có đặt bát hương thờ, tầng 3 có đắp cửa giả, bên trong xây kín, phần mái xây theo hình trụ bốn mặt đắp bằng xi măng, các đầu đao uốn cong, trên đỉnh tháp có đặt tượng Thích Ca với chiều cao khoảng 15cm.

Tháp 2 và tháp 3

Hai tòa tháp phụ được đặt ở hàng ngoài, phía trước và hai bên của tháp ở giữa, đây được coi là hai tòa tháp đại diện cho hai vị bảo vệ cho tháp thờ chính ở giữa. Hai toà này đều 3 tầng và chân đế, các mặt đều được đắp hình cửa ô vuông nhưng xây kín bên trong, trên đỉnh hai tháp có đắp hình búp sen.

Lầu Bồ tát

Qua cổng tam quan là khoảng sân chùa được lát gạch đỏ, ở vị trí giữa sân là kiến trúc Lầu Bồ tát, xung quanh lầu nhà nhà Khách và Tam bảo, kiến trúc là một toà hình lục giác, 2 tầng, cao khoảng 3,5m, bên trong có đặt tượng Bồ tát.

Phần tường bao xung quanh lầu được xây thành hình lục giác, tường cao khoảng 20cm, có trang trí hoa văn, hoa lá, bên trong tường bao ở chính giữa có xây trụ gạch vuông, đây là phần đế của lầu, trên đế là xây hình đài sen, trên đài sen là tầng 1 và tầng 2.

Tầng 1 được xây 6 cột ở 6 góc của hình lục giác, quanh các cột là đắp nổi hình con rồng uốn lượn dọc thân cột, bên trong các cột là được dựng nhà kính trong suốt theo hình lục giác, bên trong nhà kính là tượng Bồ tát, tượng đứng thẳng, một tay niệm phật, một tay cầm bình cam lộ. Phần mái tầng 1 cũng được chia làm 6 mái theo hình lục giác, các đầu đao là hình rồng uốn cong quay đầu nhìn vào lầu tầng 2.

Tầng 2 được xây từ phần mái của tầng 1, là khối hình lục giác nhưng diện tích nhỏ hơn tầng 1, mỗi mặt  đều được khắc chữ Hán, phần mái gồm 6 mái lợp ngói, đầu đao hình rồng, đỉnh lầu được gắn 4 hình chim phượng chúc đầu xuống đất, đuôi vểnh lên trời.

Phia trước lầu Bồ tát có đặt hương án để các đồ thờ cúng, hai bên hương án là tượng hai con sư tử đá ngồi chầu, trước hương án là đặt một lư hương và hai cây đèn hương ở hai bên. Các họa tiết trên lư hương và cây đèn được trang trí tỉ mỉ và cầu kì các hoa văn hoa lá, rồng phượng chen lẫn nhau.

Xung quanh khoảng sân này cũng được trồng rất nhiều các loại cây cổ cụ và cây cảnh tạo bóng mát cho ngôi chùa.

Nhà khách

Nhà khách là dãy nhà nằm bên cạnh Lầu Bồ tát, đối diện với cổng Tam quan, nhà được xây theo cấu trúc hiện đại, dạng nhà ống nằm ngang, gồm 2 tầng, toàn bộ toà nhà được lắp bằng cửa kính. Đây là nơi nghỉ ngơi và nơi tiếp khách của chùa.

Tam bảo

Trước nhà Tam Bảo có hai trụ biểu, trên đỉnh được chạm tứ linh, trên nóc có một cuốn thư xây bằng xi măng với hàng chữ Linh Quang Tự, nền nhà lát gạch đá hoa.

 Tòa Tam bảo được nằm phía sau lầu Bồ tát,  xây theo hình chữ Đinh, chính điện rất đặc biệt khi không xây theo nhà gian mà xây thành 1 gian rộng duy nhất, các mặt để thông thoáng làm nối ra vào ở các phía, nền lát gạch đỏ, phần mái được lợp mái tôn.

Bên trong chính điện được đặt các tượng thờ được sơn thếp vàng, trên ban được bày trí các đồ thờ cúng rất lộng lẫy, xung quanh các ban thờ được trang trí bằng các tấm rèm y môn và các tán lọng vải thêu.

Nhà Tổ và nhà Mẫu

Dãy nhà tổ và nhà Mẫu nằm ở phía sau tòa Tam bảo,  Muốn đi tới nhà Tổ phải đi qua lối đi bên đầu hồi Tam bảo,  tiếp đến là khoảng sân hẹp bày bàn ghế tiếp khách.

Đây là kiến trúc rất đặc biệt, khác với kiến trúc của các chùa thường khác, ở chùa Cống Thôn nhà Mẫu và Nhà Tổ được gộp chung một toà, dãy nhà gồm 5 gian, 2 tầng, nền cao hơn nền sân 3 bậc thang, xây kiểu hiện đại, ở hiên nhà được xây 4 cột trụ hình vuông toàn bộ cột và nền nhà được lát gạch đá hoa.  

Tầng 1 là nhà thờ Tổ, 3 gian giữa là nơi đặt các tượng thờ, hai gian bên đầu hồi được đóng kín cửa. Trong nhà Tổ các gian thờ đều được làm cửa võng sơn thếp vàng, trang trí hoạ tiết rồng, mây hoa lá, gian giữa là ban thờ Tổ được bày trí các đồ thờ cúng và trang trang trí cầu kì nhất.

Tầng 2 là nhà Mẫu, bên phía đầu hồi nhà tổ có cầu thang để dẫn lối lên tầng 2, trên tầng 2 còn có một gian nhà nhỏ là nơi nghỉ của sư trụ trì, phía trên trần của cầu thang có treo một quả chuông đồng cổ.

Bước vào phần hiên tầng 2 có hàng lan can chắn phía trước, tường bên đầu hồi nhà Mẫu có tấm bia đá mới được viết những người công đức để xây chùa vào năm 2003.

Bên trong nhà Mẫu có 4 gian được đặt các ban thờ gồm: gian thờ Động Sơn Trang, ở giữa là ban Trần Triều, gian thờ Mẫu, gian Tổ Đạo Hưng Long. Các gian thờ ở nhà Mẫu được trang trí cầu kì, mỗi gian các cửa võng được tạo thành mấy lớp cửa võng, trang trí dày hoạ tiết, sơn thếp vàng, tạo không gian thờ Mẫu trang nghiêm và linh thiêng.

Nhà bếp

Nhà bếp là một gian rộng được nối liền với lưng của tòa Tam bảo, dùng để nấu ăn và làm nhà ăn của chùa, nhà bếp lại được nối liền với nhà 2 tầng nhỏ đây là nơi ở của các sư trong chùa, nhà hoàn toàn được lát gạch đá hoa.

Lễ hội

Lễ hội chùa được tổ chức vào ngày 20 tháng 1 âm lịch hàng năm.

Di vật

Hiện tại chùa lưu giữ được nhiều hiện vật, chất liệu đồng gồm một quả chuông có đường kính 45cm, cao 75cm, hiện đang được treo tại tầng 2 toà thờ Mẫu.

3 bát hương, 6  cây đèn…

Chất liệu gỗ gồm 34 pho tượng và nhiều hiện vật có giá trị khác.

Tài liệu tham khảo

1.   Di tích lịch sử văn hóa cách mạng kháng chiến huyện Gia Lâm 2010. 

Nguồn trích dẫn: https://chonthieng.com/