Chùa thôn Hội (Cổ Bi – Gia Lâm, Hà Nội)
Tên gọi – Vị trí địa lý
Chùa thôn Hội là tên gọi theo địa danh của thôn, chùa có tên chữ là “Sùng Kính tự” (chùa Sùng Kính), thuộc xã cổ Bi, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội.
Lịch sử – Kiến Trúc
Trải qua thời gian tồn tại, chùa thôn Hội đã được trùng tu sửa chữa nhiều lần, trong đó phải kể đến lần trùng tu lớn vào năm Bảo Đại nguyên niên (1926) ghi trên thượng lương của nhà đại đình.
Ngôi chùa được xây dựng theo hướng hướng Đông Nam và mang phong cách kiến trúc chữ đinh, bao gồm hai phần chính: tiền đường và thượng điện. Tiền đường có năm gian, được xây dựng với kiểu tường bít, đốc tay ngai hình đấu ở hai đầu, mái lợp ngói truyền thống, bờ nóc và bờ dải được trang trí theo kiểu bờ đinh. Hai bức tường hồi của tiền đường mở rộng thêm 50cm và kết nối với hai cột trụ cao bằng ngang nóc mái. Cột trụ được thiết kế giản dị với đỉnh hình đấu và phần trụ phẳng, trang trí bằng đôi câu đối. Phần mặt trước của tiền đường mở hai cửa kiểu ván bưng và có một bậc thềm. Nền của tiền đường được nâng cao hơn mặt sân 15cm. Khung đỡ mái tiền đường bao gồm sáu vì kiểu giá chiêng kẻ truyền, với mái được chia làm “thượng tam hạ tứ”. Các cột tròn bằng gỗ đỡ mái có hình đòng đòng, được đặt trên chân đá xanh mịn, gồm hai lớp với lớp trên hình tròn và lớp dưới hình vuông, cùng với nền nhà lát gạch chỉ.
Thượng điện của ngôi chùa này là một dãy nhà dọc có một gian, nối liền với gian giữa của tiền đường, tạo nên hình chữ đinh. Hệ thống khung đỡ mái của thượng điện bao gồm hai bộ vì: bộ vì ngoài được thiết kế theo kiểu “côn mê” với các hoa văn chữ triện khắc trên, trong khi đó, bộ vì bên trong được làm theo kiểu “chồng rường” một cách đơn giản. Toà thượng điện được tạo thành từ nhiều lớp bệ gạch xếp cao dần hướng vào trong, tạo nên không gian Phật điện với các tượng Phật và Bồ Tát được sắp xếp theo từng lớp: Lớp đầu tiên là tượng Tam Thế, biểu trưng cho sự hiện hữu của Phật giáo trong quá khứ, hiện tại và tương lai. Lớp thứ hai là tượng A Di Đà. Lớp thứ ba gồm tượng Quan Âm Chuẩn Đề, Bồ Tát và tượng Quan Âm Tống Tử. Lớp thứ tư là tòa Cửu Long cùng với tượng Thích Ca Mâu Ni lúc mới sinh. Bên ngoài tiền đường, có ban thờ Đức Ông ở bên trái và ban thờ Đức Thánh Hiền ở bên phải.
Hiện vật
Trong số các tượng thờ tại di tích, nổi bật là ba tượng Tam Thế với kích thước và hình dáng tương tự nhau, không quá lớn. Các tượng này mang nhiều tướng đẹp, như đỉnh đầu có gồ thịt nổi cao giống như búi tóc, tóc xoắn ốc, nên được dân gian gọi là “ba ông bụt ốc”. Tượng có tai dài, tay dài, khuôn mặt tròn, đôi mắt khép hờ nhìn xuống, nhân trung sâu và miệng có vẻ như đang mỉm cười. Sống mũi của tượng thẳng và hơi dẹt, phản ánh phong cách nghệ thuật của thế kỷ XIX.
Hiện tại, đình chùa thôn Hội vẫn giữ được hai bia đá quý giá: bia “Hậu phật bi ký” từ năm Cảnh Thịnh nguyên niên (1793) và bia “Ký kỵ bi danh” từ năm Tự Đức thứ 5 (1852). Cùng với đó là ba đạo sắc phong từ các năm Duy Tân thứ 3 (1909), Duy Tân thứ 5 (1911) và Khải Định thứ 2 (1917). Các tượng tròn tại chùa Sùng Kính cũng góp phần vào việc nghiên cứu lịch sử mỹ thuật và nghệ thuật điêu khắc Phật giáo của Việt Nam trong thế kỷ XIX.
Thời kỳ kháng chiến
Trong thời kỳ cách mạng kháng chiến, di tích chùa thôn Hội không chỉ là một di tích lịch sử và nghệ thuật mang giá trị văn hóa và lịch sử Phật giáo, mà còn trở thành một địa điểm quan trọng trong hoạt động cách mạng. Chùa này đã được sử dụng làm nơi hoạt động của Việt Minh, nơi chăm sóc cho thương binh và cũng là địa điểm thành lập chi bộ đầu tiên của xã Cổ Bi. Đặc biệt, các cột trong chùa, làm bằng gỗ lim và rỗng bên trong, đã được sử dụng để cất giấu vũ khí, tài liệu và cờ đỏ sao vàng của trung đội du kích làng Hội.
Năm 2009, chùa thôn Hội đã được Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội công nhận và xếp hạng là di tích Lịch sử – Nghệ thuật, khẳng định giá trị to lớn của nó không chỉ về mặt văn hóa và lịch sử, mà còn về mặt cách mạng kháng chiến.
Tài liệu tham khảo
- Ủy ban nhân dân huyện Gia Lâm (2010), Di tích lịch sử văn hóa cách mạng kháng chiến huyện Gia Lâm, tài liệu lưu hành nội bộ.
Nguồn trích dẫn: https://chonthieng.com/
