Chùa Xiêm Cán – Bạc Liêu

Giới thiệu chung

Chùa Xiêm Cán một ngôi chùa cổ được xây dựng từ năm 1887, nằm ở xã Vĩnh Trạch Đông, thành phố Bạc Liêu. Chùa là trung tâm tôn giáo lớn và đẹp bậc nhất của người Khmer ở Bạc Liêu và cả vùng Nam Bộ

Lược sử

Chùa Xiêm Cán được khởi công xây dựng vào ngày 7 tháng 5 dương lịch năm 1887. Người có công xây dựng chùa là vợ chồng ông Nên (63 tuổi), và bà Ngét (54 tuổi) – một gia đình giàu có trong Phum (xóm, làng) rất tín ngưỡng phật pháp. Cùng góp sức còn có 30 hộ gia đình khác hàng ngày khai phá để lấy cây, đất xây cất chùa. Sau hơn hai tháng thi công và hoàn thành, bà con trong phum sóc họp bàn rồi đến mới Pháp sư Thạch Mau (1829 – 1909); một người am hiểu kinh kệ, tinh thông phật pháp về làm trụ trì chùa.

Theo tâm tư nguyện vọng cũng như sự đề bạt chân thành của bà con. Pháp sư Thạch Mau về trụ trì chùa và trở thành vị trụ trì đầu tiên của chùa Xiêm Cán. Đến nay, ngôi chùa Khmer đẹp ở miền Tây này đã trải qua 9 đời trụ trì và một vài lần trùng tu, sửa chữa. Vốn dĩ lúc xây dựng, ngôi chùa Xiêm Cán có tên tiếng Khmer Komphisako, tức là biển sâu, ý nghĩa là sự sâu xa, sự uyên bác của trí tuệ nhà phật. Ngoài tên gọi Komphisako, chùa còn có tên theo địa danh là Komphirsakor Prét Chru. Prét có nghĩa là “sông”, còn Chru có nghĩa là “sâu”, ghép lại là “sông sâu”.

Thời gian sau, có một bộ phận người Hoa người gốc Triều Châu (Trung Quốc) đến định cư, vì tiếng Khmer khó đọc nên họ đã dịch từ Prét Chru sang Xiêm Cán (Xiêm Cán này là “giáp nước”, ý nói một ngôi chùa ngự trên một vùng đất ngay bên cạnh bãi bồi ven biển). Giải nghĩa cho điều ngày là do khi xưa chùa Xiêm Cán chỉ cách bờ biển khoảng 500m. Xong, do bờ biển Bạc Liêu là dòng biển bồi nên bây giờ khoảng cách từ chùa đến bờ biển gần 5km.

Kiến trúc

Cụm kiến trúc chùa Xiêm Cán bề thế và rộng lớn, bao quanh bằng bức tường được chạm khắc hình rắn thần và nhiều hoa văn sặc sỡ, đẹp mắt. Cổng chùa nằm về hướng Đông, bên trên có hình ba ngọn tháp, mô phỏng theo kiểu kiến trúc Angkor của người Campuchia và tượng rắn nhiều đầu được chạm trổ công phu.

Chánh điện chùa Xiêm Cán tọa lạc trên nền gạch cao 1.5m với ba bậc cấp cùng một hành lang bao quanh. Các góc mái của mỗi đỉnh đều được đắp khúc đuôi rắn dài, uốn cong, mềm mại. Theo quan niệm của người Khmer, chánh điện thường quay về hướng Đông vì con đường tu hành của Phật đi từ Tây sang Đông.

Cấu trúc mái của Chánh điện gồm nhiều tầng chồng lên nhau. Trên các mái được đắp các tượng rồng, với đầu rồng dạng kép, thân rồng nằm xoãi và đuôi rồng thì uốn cong ngược lên như những ngọn lửa, tạo sự liên tưởng đến hình ảnh những chiếc ghe ngo độc đáo của đồng bào dân tộc Khmer.

Bên trong Chánh điện, phần cao hơn hết là một ban thờ Phật với một tượng Phật to lớn, đặt trên các tượng Phật khác trong nhiều tư thế khác nhau, biểu hiện cho các thời kỳ hóa thân của đức Phật. Đặc biệt cuốn hút là các phù điêu, bích họa trang trí nhiều màu sắc trên vách, trên trần và các cột.

Nằm đối diện với chánh điện là cột trụ biểu chùa Xiêm Cán, với hình tượng của con rắn 5 đầu, dùng để thắp nến vào những ngày lễ. Ở đây muốn ngụ ý rằng giáo lý Phật pháp sẽ soi sáng cho nhân loại, giúp mọi người sống hướng thiện như chính loài rắn được thuần hóa nhờ tấm lòng từ bi hỷ xả của đức Phật.

Trong khuôn viên chùa Xiêm Cán còn được bố trí khá hài hòa với Sala, tăng phòng, am, tháp cốt… Trong đó, Sala là nhà hội của sư sãi và các tín đồ Phật giáo Khmer, dùng để chuẩn bị trước khi lên chánh điện hành lễ. Sala cũng có các họa tiết trang trí phong phú, các bích họa trên vách và trên trần.

Hệ thống các pho tượng

Bàn thờ chính có một bệ tượng hình bán nguyệt cao gần 2 mét và được chia thành 7 bậc thờ tượng Phật Thích Ca to lớn. Bên dưới tượng phật lớn là nhiều tượng Phật thích ca nhỏ với nhiều kích cỡ, tư thế khác nhau diễn tả các thời kỳ hóa thân của Phật. Vách, trần, cột của chính điện đều được trang trí phù điêu bích họa cầu kỳ, công phu, nhiều màu sắc. Nổi bật các bích họa cỡ lớn kể về cuộc đời đức Phật từ lúc mới sinh ra, cho đến quá trình tu hành đạt thành chánh quả.

Đối diện sala chính là 2 tòa tháp Phật kích thước khác nhau, bên trong có các bức tượng Phật đen huyền vô cùng độc đáo. Bên cạnh đó còn có tòa tháp xá lợi được chia làm 2 tầng, bên dưới bốn xung quanh là tượng voi trắng nổi bật. Bên trên xếp tầng với những bức tượng sư tử, rắn thần cùng đỉnh tháp nhọn cao vút. 

Các ngôn ngữ khác

Tiếng Anh (English)

Xiem Can Pagoda is an ancient temple built in 1887, located in Vinh Trach Dong commune, Bac Lieu city, becoming an important religious center for the Khmer people in the Southern region. The temple was built thanks to the contributions of many families and led by Abbot Thach Mau, the first head monk. With its long history and multiple renovations, Xiem Can Pagoda is now situated within a large campus, featuring impressive architecture that reflects the unique Khmer culture. The temple gate mimics Angkor architecture, adorned with colorful serpent statues and motifs. Inside, the main hall is richly decorated with reliefs, murals, and diverse Buddha statues, depicting various stages of Buddha’s incarnations. Representative pillars and other statues within the temple grounds also contribute to highlighting the beauty and solemnity of the temple.

Tiếng Trung (Chinese)

斯罗广济寺是一座古老的寺庙，建于1887年，位于巴烈市永澤東社區，成为南方地区高棉人的重要宗教中心。寺庙是多个家庭的贡献所建，由首任住持塔默带领。斯罗广济寺经过多次翻修，现位于一个宽阔的校园内，其建筑壮丽，反映了独特的高棉文化。寺门模仿吴哥建筑风格，装饰有五彩斑斓的蛇雕像和花纹。内部，主殿装饰华丽，雕刻、壁画和各种佛像丰富多样，展现了佛陀不同化身的各个阶段。庙园内的代表性柱子和其他雕像也突显了寺庙的美丽和庄严。

Tiếng Pháp (French)

Le temple de Xiem Can est un ancien temple construit en 1887, situé dans la commune de Vinh Trach Dong, ville de Bac Lieu, devenant un centre religieux important pour le peuple Khmer dans la région du Sud. Le temple a été construit grâce aux contributions de nombreuses familles et dirigé par l’abbé Thach Mau, le premier moine en chef. Avec son histoire longue et ses multiples rénovations, le temple de Xiem Can est maintenant situé dans un grand campus, présentant une architecture impressionnante qui reflète la culture Khmer unique. La porte du temple imite l’architecture d’Angkor, ornée de statues de serpents colorées et de motifs. À l’intérieur, la salle principale est richement décorée de reliefs, de peintures murales et de diverses statues de Bouddha, représentant les différentes étapes des incarnations de Bouddha. Les piliers représentatifs et autres statues dans l’enceinte du temple contribuent également à mettre en valeur la beauté et la solennité du temple.

Nguồn trích dẫn: https://chonthieng.com/