Tiên Sư Cổ Miếu (Thành phố Bạc Liêu – Bạc Liêu)

Giới thiệu

Di tích Tiên Sư Cổ Miếu tọa lạc tại 63 Hòa Bình, phường 3, TP. Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu. Trước đây, Tiên Sư Cổ Miếu chỉ là một ngôi miếu nhỏ được làm bằng lá cây rừng, do không có biển hiệu nên được người dân nơi đây gọi bằng nhiều cái tên khác nhau như: miếu Tiên sư, miếu Tổ sư, miếu Thầy… Bàn thờ chính của miếu thờ Tiên sư (vị thầy dạy văn tự – vô danh) có công với dân với nước; tả hữu chánh điện là bàn thờ những bậc tiền hiền có công khai khẩn, bài vị các vị chức sắc trong làng có công giúp dân giúp nước, trong đó có cả bài vị của các cụ Nguyễn Tri Phương, Phan Thanh Giản…

Lịch sử

Tiên Sư Cổ Miếu là một di tích liên quan đến nhiều sự kiện lịch sử ở Bạc Liêu, là nơi thờ tự các danh nhân có công với làng xã như Nguyễn Tri Phương, Phan Thanh Giản, Cao Minh Thạnh, Nguyễn Tấn Phát, Triệu Vạn Tượng, Lý Hữu Hoan, Phan Kim Lý, Trịnh Thiện Kim, Cao Tấn Hưng, Trịnh Thành Long… và 20 chiến sĩ chống Pháp đã anh dũng hy sinh, trong đó có bảy người bị Pháp xử bắn tại sân miếu.

Khoảng thời gian đầu những năm 50 của thế kỷ XIX, tình hình an ninh vùng Ba Thắc (Bạc Liêu – Sóc Trăng) bất ổn, nơi đây có loạn Sana Tia và Sana Sum (tiếng Khmer – Sana có nghĩa là nguyên soái), hai tên này nguyên là người ở Trà Khương (Sóc Trăng), chúng tập hợp được một số quân kéo đi cướp bóc khắp nơi. Chúng tấn công cả đồn Bãi Xào và vây hãm thị trấn Bạc Liêu, cùng thời gian đó ở thôn Lạc Hòa (Sóc Trăng) lại có loạn Lâm Lâm, cũng cầm đầu một toán quân ô hợp, đi đến đâu giết người cướp của đến đấy.

Lúc đó Nguyễn Tri Phương (1800-1873) đang giữ chức Khâm sai Tổng thống Quân vụ Đại thần kiêm Tổng đốc của các tỉnh Gia Định, Biên Hòa, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang và Hà Tiên đã đem quân xuống vùng Ba Thắc để tiễu trừ loạn phỉ. Đội quân của ông là một đội quân tinh nhuệ, có nhiều kinh nghiệm chiến đấu nên chỉ trong một thời gian ngắn, không đầy một năm đã dẹp tan quân phiến loạn

Tương truyền, trong lúc hành quân diệt địch, bộ chỉ huy quân sự của Nguyễn Tri Phương trú đóng trên một khu đất gò thuộc vùng miếu Tiên Sư ngày nay. Ở đấy lúc bấy giờ có một ngôi miếu nhỏ thờ Tam giáo tổ sư được làm bằng cây lá rừng, ngôi miếu không có bảng đề tên, cũng như nhiều ngôi miếu nhỏ khác, được người dân ở đây gọi bằng nhiều tên gọi khác nhau: miếu Tiên sư, miếu Tổ sư, miếu Thầy.

Sau thời gian binh biến, ngôi miếu bị hư hao gần như toàn bộ, nên trước khi rút quân về, Nguyễn Tri Phương đã ra lệnh cho quân lính dùng cây lá và một số vật liệu để xây dựng lại. Ngôi miếu mới tuy cũng đơn sơ nhưng lớn gấp đôi ngôi miếu cũ và đặc biệt là Tổng đốc Nguyễn Tri Phương tự tay viết tấm bảng đầu tiên ghi Tiên Sư Miếu (bằng chữ Hán) và cho treo lên. Ông nhắc nhở người địa phương nên dùng ngôi miếu này tiếp tục thờ cúng những người có công khai khẩn đất hoang, xây dựng làng xã và những chiến sĩ vì nước bỏ mình.

Năm 1853, Nguyễn Tri Phương được phong hàm Đông các Đại học sĩ, lãnh chức Kinh lược sứ Nam Kỳ. Ông đã tổ chức khai phá đất hoang thành lập thôn ấp ở nhiều nơi. Khoảng năm 1855, ông đã đem một số lớn lưu dân người Việt vào Bạc Liêu khai khẩn đất hoang lập nhiều thôn làng ở đây, như Vĩnh Lợi, Vĩnh Mỹ, Phong Thạnh, Vĩnh Trạch… Nguyễn Tri Phương rất chú trọng mở mang dân trí. Nhận thấy ở đây người Việt càng ngày càng đông, cần phải có một nơi để học hành nên ông ra lệnh cho các chức sắc ở địa phương mở rộng diện tích của miếu Tiên sư bằng cách cất thêm tiền sảnh và hai chái hai bên để làm nơi dạy học. Ngôi trường được thành lập theo ý của quan Kinh lược nên được các giới chức làng tổng ở Bạc Liêu rất quan tâm, nhiều thầy đồ ở các nơi được mời về giảng dạy. Vì vậy có thể nói miếu Tiên Sư là nơi duy nhất dạy chữ Nho ở Bạc Liêu thời đó và cũng là mái trường dạy chữ Việt đầu tiên ở địa phương này.

Kiến trúc

Tiên sư cổ miếu được xây dựng theo kiểu hình chữ “Tam” – kiểu kiến trúc truyền thống của đình chùa Nam bộ. Bên ngoài là cổng tam quan đượm màu cổ kính, trên cổng có mái nóc, trên mái nóc có tượng đôi rồng tranh lấy quả châu. Phía sau cổng tam quan là một khoảng sân rộng nên rất thuận tiện cho khách thập phương đến đây cúng bái. Tiếp giáp với khoảng sân là nhà võ – nơi dùng để tiếp khách, là nơi nghỉ ngơi cho khách đến viếng miếu. Trong cùng là gian chính điện thờ bài vị tiên sư, hai bên là bàn thờ của tả ban và hữu ban. Ngoài ra ngôi miếu còn thờ những người có công khai khẩn đất hoang, những người hy sinh vì nước… Bên hông miếu Tiên sư là một gian thờ nhỏ thờ Bà Chúa Xứ.

Tính đến nay, ngôi miếu cổ này đã có trên 150 tuổi, là một trong số những ngôi miếu tồn tại lâu đời nhất ở Nam bộ. Ngoài những ngày lễ lớn, ngôi miếu còn có những ngày cúng các vị thần được thờ trong miếu, nên nơi đây thường thu hút một lượng lớn du khách từ mọi nơi đến đây tham quan, chiêm bái. Mọi người đến đây để cầu cho gia đạo bình an, con cái ngoan hiền, học hành tấn tới, còn là để lắng lòng tri ân những bậc tiền bối đã vì nước quên thân, những tiền nhân đã tạo lập cuộc đất, khai khẩn đất hoang, đánh đuổi thú dữ… Đó cũng là lí do khiến cho ngôi miếu này thu hút được một lượng lớn khách đến tham quan, cúng bái hàng năm. Để xứng tầm là một công trình kiến trúc tín ngưỡng đặc sắc, Tiên sư cổ miếu đã được UBND tỉnh Bạc Liêu công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật ngày 15/9/1997.

Các ngôn ngữ khác

Tiếng Anh (English)

The Ancient Temple of the Master, known by various names such as Master Temple, Ancestor Temple, Teacher Temple, is a temple in Bac Lieu with no clear signboard. This temple is where eminent figures and fallen soldiers in the local history are worshipped. Among the honored figures are Nguyen Tri Phuong and Phan Thanh Gian. Particularly, this place is also known as where Nguyen Tri Phuong quelled the rebellion in the region in the 1850s.

The temple was originally built from jungle leaves and had no specific name. After being damaged by war, Nguyen Tri Phuong instructed soldiers to rebuild the temple. What’s special is that this Governor wrote the first plaque naming the temple as Master Temple and hung it up. He encouraged people to use this temple to honor those who contributed to the country and society.

The temple is not only a place of worship but also the first school in Bac Lieu, expanded to teach Chinese and Vietnamese characters. With the traditional architecture of the Southern region, the temple has existed for over 150 years and is recognized as an architectural heritage. Every year, it attracts numerous visitors who come to visit, worship, and pay tribute to ancestors, praying for peace and development for their families and the country.

Tiếng Trung (Chinese)

先师古庙，又称为先师庙、祖师庙、师父庙，是位于北柳的一座没有明确招牌的庙宇。这座庙宇是供奉着当地历史上的名人和牺牲的战士的地方。受尊崇的人物中包括阮稽方和潘清渐。特别是，这个地方也被认为是阮稽方镇压19世纪50年代该地区暴乱的地方。

该庙最初是由丛林叶子建造的，没有具体的名称。在战争造成损坏后，阮稽方指示士兵重新修建了庙宇。特别之处在于，这位总督写了第一块将庙宇命名为先师庙的牌匾并挂了起来。他鼓励人们使用这座庙来尊敬那些为国家和社会做出贡献的人。

该庙不仅是一个供奉之地，也是北柳的第一所学校，扩建以教授中文和越南文字符号。以南方传统建筑为特色，该庙已经存在了150多年，并被认定为建筑遗产。每年，它吸引了大量游客来参观、膜拜，并向祖先致敬，祈祷家庭和国家的和平与发展。

Tiếng Pháp (French)

Le Temple Ancien du Maître, connu sous divers noms tels que Temple du Maître, Temple des Ancêtres, Temple du Maître, est un temple à Bac Lieu sans enseigne claire. Ce temple est où sont vénérées des figures éminentes et des soldats tombés dans l’histoire locale. Parmi les figures honorées figurent Nguyen Tri Phuong et Phan Thanh Gian. En particulier, cet endroit est également connu comme celui où Nguyen Tri Phuong a réprimé la rébellion dans la région dans les années 1850.

Le temple a été initialement construit à partir de feuilles de jungle et n’avait pas de nom spécifique. Après avoir été endommagé par la guerre, Nguyen Tri Phuong a instruit les soldats de reconstruire le temple. Ce qui est spécial, c’est que ce gouverneur a écrit la première plaque nommant le temple Maître et l’a accrochée. Il encourageait les gens à utiliser ce temple pour honorer ceux qui ont contribué au pays et à la société.

Le temple n’est pas seulement un lieu de culte mais aussi la première école de Bac Lieu, élargie pour enseigner les caractères chinois et vietnamiens. Avec l’architecture traditionnelle de la région du Sud, le temple existe depuis plus de 150 ans et est reconnu comme un patrimoine architectural. Chaque année, il attire de nombreux visiteurs qui viennent visiter, prier et rendre hommage aux ancêtres, priant pour la paix et le développement de leur famille et de leur pays.

Nguồn trích dẫn: https://chonthieng.com/